ไข้เลือดออก ป้องกันได้
เห็นน้ำขังทีไร นึกถึงเจ้ายุงลาย ที่หลายคนป่วยเป็นไข้เลือดออก
ไข้เลือดออก เป็นโรคติดต่อที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสเดงกี่ ที่มียุงลายเป็นพาหะนำโรคมาสู่คน เชื้อไวรัสนี้จะอาศัยอยู่บริเวณผนังกระเพาะและต่อมน้ำลายของยุง เมื่อยุงไปกัดคนจะแพร่เชื้อเข้าสู่ร่างกายคน โดยเชื้อไวรัสเดงกี่มีอยู่ 4 สายพันธุ์ หากผู้ป่วยได้รับเชื้อสายพันธุ์ใด ก็จะมีภูมิคุ้มกันเฉพาะสายพันธุ์นั้นๆ ซึ่งอาจมีโอกาสเป็นไข้เลือดออกจากเชื้อไวรัสเดงกี่สายพันธุ์อื่นได้อีก
โดยทั่วไปผู้ป่วยไข้เลือดออกส่วนใหญ่ จะมีอาการไม่มาก การดูแลตนเองในระยะแรก จะเป็นการติดตามอาการ ผู้ป่วยควรดื่มน้ำหรือน้ำเกลือแร่ให้พอ โดยสังเกตสีของปัสสาวะจะต้องเป็นสีเหลืองอ่อน หากเป็นสีเหลืองเข้ม แสดงว่าร่างกายยังขาดน้ำ และรับประทานยาลดไข้ โดยใช้ยาพาราเซตามอลตามขนาดที่แพทย์สั่ง ห้ามรับประทานเกินขนาด เพราะอาจเป็นสาเหตุของตับอักเสบจากยาได้ รวมทั้งห้ามใช้ยาแอสไพริน เพราะอาจทำให้เลือดออกได้ง่ายขึ้นและมากขึ้นด้วย
ในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการไข้เฉียบพลัน ซึ่งอาจสูงถึง 39 - 40 องศาเซลเซียส ภายใน 2 – 7 วัน หลังจากได้รับเชื้อเข้าไป แม้จะรับประทานยาลดไข้แล้ว ไข้ก็อาจไม่ลดได้ และมักมีอาการเบื่ออาหาร ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยตามตัว หน้าแดง ในรายที่มีเกล็ดเลือดต่ำ อาจเห็นจุดเลือดออกสีแดงเล็กๆ ตามผิวหนัง เนื่องจากมีเลือดออกที่ผิวหนัง บางคนมีเลือดกำเดาไหล ซึ่งมักเกิดขึ้นภายหลัง 2 - 3 วันหลังจากอาการไข้ขึ้นสูง และอาจมีอาการปวดท้อง เนื่องจากตับในช่องท้องโตขึ้น นอกจากนี้บางรายอาจมีเลือดออกจากกระเพาะอาหาร อาเจียนมีเลือดปน หรือถ่ายดำ มือเท้าเย็น ชีพจรเต้นเบาและเร็ว เนื่องจากความดันเลือดต่ำ อาการนี้จะเป็นอยู่ประมาณ 24 - 48 ชั่วโมง ซึ่งต้องได้รับการรักษาทันท่วงที หากตรวจพบว่า เลือดข้นขึ้น เกล็ดเลือดลดต่ำลง จะต้องให้น้ำเกลือทางหลอดเลือดและเฝ้าติดตามอาการอย่างใกล้ชิด
ปัจจุบันสามารถนำการตรวจทางห้องปฏิบัติการมาช่วยในการวินิจฉัยโรคได้ในบางกรณี เช่น การตรวจนับเม็ดเลือด และจำนวนเกล็ดเลือดต่ำ ซึ่งเป็นขั้นตอนของการรักษา
แต่การดูแลสุขภาพก่อนป่วยย่อมดีกว่า โดยไม่ให้ยุงลายมากัด ด้วยการนอนในมุ้ง และถ้าต้องทำงานอยู่ในที่ที่มียุง ให้ใช้ยาทากันยุง รวมถึงการดูแลบริเวณบ้าน เช่น ปิดฝาตุ่มน้ำ ใส่ทรายอเบทที่น้ำหล่อขาตู้กับข้าว เลี้ยงปลาสำหรับกินลูกน้ำยุงลาย เช่น ปลาหางนกยูง และคว่ำภาชนะที่อาจมีน้ำขัง เพื่อกำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายไม่ให้วางไข่
ขอขอบพระคุณข้อมูลจาก
รศ.นพ.วินัย รัตนสุวรรณ
ภาควิชาเวชศาสตร์ป้องกันและสังคม
Faculty of Medicine Siriraj Hospital
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
รศ.นพ.วินัย รัตนสุวรรณ
ภาควิชาเวชศาสตร์ป้องกันและสังคม
Faculty of Medicine Siriraj Hospital
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
